De illegaliteit

L.O. - landelijke hulp aan onderduikers

De Twentse afdeling van de l.o. Werd op 20 november 1942 opgericht in Hengelo. De Enschedëers Gerrit Breteler, Wieger Mink en Henk Mulder waren daar bij. Breteler wordt leider van LO Enschede.
Eéen van de onderduikadressen was boerderij Holterhof gelegen naast het gelijknamige landgoed dat in gebruik was genomen door hoge Duitse officieren. De boerderij was in die tijd ook het hoofdkwartier van de Enschedese KP die onder leiding van Johannes ter Horst stond. De LO in Enschede vergaderde wekelijks aan de Sumatrastraat 3 bij G.E. Ter Borg.

De LO in Twente werd onderverdeeld in twee districten. District Hengelo waaronder de groepen Borne, Almelo, Vriezenveen, Daarle, Nijverdal, Rijssen, Wierden, Goor/Markelo en Diepenheim vallen.
District Enschede waar de groepen Enschede, Denekamp, Oldenzaal, Haaksbergen, Glanerbrug, Eibergen en Gronau vielen.

Vunderink en Posthumus werkten in Enschede bij het distributiekantoor en ruilden inlegvellen voor bonkaarten voor het verzet. Na verloop van tijd hielpen bijna alle medewerkers daar aan mee.

Jan Reuverkamp regelde valse papieren en stempels.
Gerrit Bolks leidde de groep die de z-kaarten procedure probeerde te saboteren. Z kaarten waren aanvragen om vrijstelling te krijgen voor werknemers voor inzet in Duitsland omdat men in nederland niet gemist kon worden.
Gerrit Boldewijn administrateur van de L.O. Wordt op 17 juni 1944 opgepakt met een tekening van een opbergkist voor de administratie. Boldewijn overlijdt in gevangenschap.

Breteler wordt bij vergadering van de tweede distributiekaart groep opgepakt samen met meer kopstukken uit het Twentse verzet.
Na die grote slag voor het verzet bouwt Roelof Blokzijl de LO weer op in Twente. De L.O. heeft dan hoofdkwartier in Ambonstraat 31. Wieger Mink onderhoudt contact met landelijke organisatie.

Piet Zandbergen volgt Blokzijl op als leider als die laatste door de SD wordt opgepakt. De naam van Blokzijl wordt na verhoor door de S.D. door Jannes ter Horst genoemd. Zowel Ter Horst als Blokzijl worden op 24 september 1944 bij Usselo geliquideerd. Dit wordt gedaan bij de duiker waarvan Ter Horst heeft toegegeven die te hebben opgeblazen.

Op de valreep van de bevrijding wordt er een laatst grote slag toegebracht aan de L.O., De V-Mann Huschka (een nederlandse verrader in dienst van de Duitse S.D.) weet het vertrouwen van Ter Borg te winnen na een opzet waarbij Ter Borg gearresteerd wordt en later door Huschka weer vrij wordt gekregen. Op de vooravond van de bevrijding laat Huschka de leiders van de LO in Enschede bijeenkomen omdat hij belangrijke informatie over de komende bevrijding zegt te hebben. Niet iedereen die gevraagd is lukt het om naar de vergadering te komen. Wel aanwezig zijn: Wieger Mink, G.L. Rutgers, Ter Borg, Antonie Van Essen en Pieter Zandbergen van de LO. J.J. François (redigeerde teksten voor de illegale krant Trouw). Zij allen worden in het huis aan de Sumatrastraat door de SD vermoord. Jan Hendrik (Henny) Wennink (NBS) valt in de handen van de SD wanneer deze huiszoeking doen in het huis van Pieter Zandbergen. Hij wordt op later straat neergeschoten in de Zweeringsweg. Jan Harm Bosch wordt gearresteerd en net voordat de SD vertrekt in de tuin van de Synagoge neergeschoten.

<< Terug naar overzicht

Bronnen:

Enschede 1940-1945, T. Wiegman.
Twente 1940-1945, G.J. Klokhuis
De illegalen, Coen Hilbrink
De illegaliteit in Twente, drs. A.H. Bornebroek
Knokploegen, Coen Hilbrink
Twente 40-45, Jan Haverkate & Gerard Vaanholt
http://wwii-netherlands-escape-lines.com/dutch-helper-list/dutch-helpers-by-selected-cities-and-towns/enschede/

<< Terug naar voorpagina