Bombardementen op Enschede.
De eerste slachtoffers
Enschede is tijdens de tweede wereldoorlog meerdere keren het slachtoffer geworden van bombardementen. Vaak ging het om een kleine hoeveelheid brandbommen, maar een paar keer was het goed raak. Al op 10 mei 1940 viel de eerst bom. Het was een brisantbom die neerkwam bij de H. Smeltweg. De bom viel zonder schade en/of slachtofferst te maken. De eerste dode viel op 4 augustus in hetzelfde jaar. Brisantbommen vielen aan de Voortsweg / Roomweg. 1 persoon werd dodelijk getroffen en 6 personen raakten lichtgewond.* Bij demontage van een blindganger van dat bombardement ging het mis, daarbij werden 4 Duitsers en 1 burger gedood.
Materialen van de Luchtbeschermingsdienst in Enschede - Foto: Eric Heijink
Het artikel van vrijdag 23 Augustus 1940 over bommen die de dag ervoor in Hengelo vielen geeft een indruk van de gevolgen van de bombardementen.
Op 22 januari 1942 vielen er bommen op Enschede, Boekelo en Usselo. De bommen vielen aan de Tegalstraat. In totaal werden die dag 35 burgerst gedood en nog eens 17 raakten gewond.* De Tubantia besteed aandacht aan het bombardement zonder de plaats te noemen.
10 oktober 1943 - Een zwarte dag
10 oktober 1943 is een zwarte dag voor Enschede. Er vallen brisant en rubberbenzolbrandbommen op het Hogeland, en omgeving, het zwik en in het centrum van de stad. 151 burgers vinden de dood tijdens dit tragische bombardement en 445 burgers raken daarbij gewond. Het bombardement is een tragische vergissing. Lees de krantenartikelen van de dagen na het bombardement.
HERINNERINGEN AAN EEN INKTZWARTE DAG
Herinneringen van Enschedeers aan het grote bombardement op 10 oktober 1943... Lees de getuigenissen hier >
Hogelandsingel - Bron: Stichting Historische Societeit Enschede-Lonneker
22 Februari 1944 - Een hagel van brandbommen
22 februari 1944 gaat het opnieuw mis. De Engelsen en Amerikanen zijn die week begonnen met 'operatie Big Week', daarbij is het doel de vliegtuigproductie in Duitse steden uit te schakelen. Steden als Gotha, Leipzig en Stuttgart zijn het voornaamste doelwit. Door een hoog wolkendek raken veel Amerikaanse bommenwerpers raken al vrij snel de weg kwijt, daar komt bij dat ze die dag voor het eerst al boven de Noordzee door Duitse jagers worden opgevangen, iets wat ze totaal verrast. Een deel van de bommenwerpers keert al snel terug. Anderen krijgen het sein om terug te keren pas later en gaan op zoek naar een gelegenheidsdoel om hun bommen te lossen. Een gelegeheidsdoel kan elke stad in Duitsland zijn. De bommenwerpers keren terug naar Engeland boven de Nederlands Ð Duitse grens en mede door de harde wind en door onervarenheid met de situatie raakt een deel van de bommenwerkers de weg kwijt. De nederlandse steden Nijmegen, Arnhem, Enschede en Deventer werden voor Duitse steden aangezien. Nijmegen wordt het zwaarst getroffen, 800 burgers vinden daar de dood en een groot deel van de oude historische binnenstad wordt in puin gegooid. Het sein veilig had daar net geklonken en veel mensen kwamen net uit de schuilkelders toen de bommen vielen. Lees de krantenartikelen van de dagen na het bombardement.
Usselerweg na het bombardement van 22 februari 1944 op Enschede. Foto collectie auteur
Dr Kosterstraat na bombardement 22 februari 1944, Enschede. Foto collectie auteur
Hoek van de singel / haaksbergsestraat na het bombardement van 22 februari 1944. Foto collectie auteur
8 november 1944 - Ben Zwolle herinnert zich de bommen die rondom zijn ouderelijk huis vielen
Ook in het laatste jaar van de oorlog vallen nog slachtoffers. Op 3 maart ontploft een tijdbom die is geland in een huis aan de Broekheurneweg waardoor 11 mensen worden gedood. Een week later komt iemand om door mitrailleurvuur van een luchtgevecht en twee dagen later komen 19 mensen om.
20 maart 1945
Om 11.27 Jachtbommenwerpers gooien 22 brisantbommen en 16 splinterbommen af op het spoorwegemplacement van station Zuid. Er vallen 15 doden en 21 gewonden. 24 panden worden geheel vernied en bij 41 is zware schade.
Om 15.32 wordt het de commandopost van de Luchtberschemingsdienst aangevallen op de hoek van de Molenstraat / Visserijstraat. Er vallen vier doden en zeven licht gewonden.
22 maart 1945 - Bommen op de Berkenkamp
Op 22 maart vallen nogmaals veel slachtoffers. Rond 15.50 wierpen 6 bommenwerpers 36 brisantbommen en 30 splinterbommen af boven Enschede. De Rooms-katholieke kerk aan de Oldenzaalsestraat raakt zwaar beschadigd die dag. 65 mensen worden gedood en 132 raken gewond waarvan 32 zwaar. Op het gedeelte van de stad dat werd verwoest tijdens dit bombardement werd na de oorlog Boulevard 1945 aangelegd. De Berkenkamp, Brinkstraat en Soedanstraat worden getroffen.
30 maart 1945
Zes jachtbommenwerpers gooien verspreid over de stad 16 splinterbommen af. Deze komen terecht aan de Blekerstraat, Bilderdijkstraat, Marthalaan, Daalweg en het Van Heekpark. 7 doden en 13 gewonden waarvan 5 zwaar. 11 woningen worden verwoest.
Bommen na de bevrijding
De laatste bommen vallen op 12 april 1945 op Enschede. Er vallen drie doden en twee mensen raken gewond. Er worden door twee Duitse vliegtuigen 6 splinterbommen afgeworpen die terechtkomen bij de Wilhelminastaat, Kuipersijk, Wooldriksweg, Sumatrastraat, Brinkstraat en Berkenkamp. De vliegtuigen hadden waarschijnlijk een Engelse kolonne als doelwit. Enschede is op dat moment al anderhalve week bevrijd.In totaal vallen als gevolg van de luchtoorlog boven Enschede 361 doden en 858 gewonden onder de burgerbevolking. 12.825 percelen raken in meer of mindere mate beschadigd, daarvan zijn er 1.362 geheel verwoest.
Bronnen:
Enschede 1940-1945, T. Wiegman.
Twente 1940-1945, G.J. Klokhuis
De illegalen, Coen Hilbrink
De illegaliteit in Twente, drs. A.H. Bornebroek
Knokploegen, Coen Hilbrink
Twente 40-45, Jan Haverkate & Gerard Vaanholt
Bommen op Enschede, Uitgave van de EHBO, 1 april 1946.
Ik hoor graag van u wat u van de website vindt.
Wanneer u informatie wilt delen is dat ook erg welkom.
Klik dan hier om mij te mailen.
Wilt u verder lezen over Enschede tijdens de tweede wereldoorlog?
Er zijn in de afgelopen tijd diverse interessante boeken uitgebracht:
- Knokploegen, Coen Hilbrink
- Twente 40-45, Jan Haverkate & Gerard Vaanholt
- Dirk van der Meer, De strijd van een verzetsman, Ties Wiegman
- Leven landschap, een cultuurgeschiedenis van het Lonneker Land en de vliegbasis Twenthe, Jan Schukkink
