MENU:
Normandië 1944
Operatie Market Garden 1944
Ardennenoffensief 1944
Operatie Manna / Chowhound
Enschede in WO2
Films op Youtube
Volg ons op Twitter

VERHALEN OP DEZE SITE: Heerenveen 1940 - 1945
Hengelo 1940 - 1945
De overlevende (engels)
Een dochter vertelt haar vader's tweede wereldoorlog herinneringen (engels)
De avond activiteiten van een infanterist (Nederland '44)
De middag activiteiten van een infanterist (België '44)
De nachtelijke activiteiten van een infanterist (Nederland '44)
Op patrouille (Nederland '44)
Lancaster crash in Holland
Een vliegtuigmecanicien in de RAAF (engels)
Gevechstpiloot (engels)
B-24 missie boven Duitsland (engels)
Duits spoorwegkanon (engels)
Aviodome Nederlands luchtvaartmuseum (engels)


NIET WEGGOOIEN S.V.P. ...

Gooi uw documenten, bonnen, foto's e.d. niet weg. Kijk hier voor meer info

Hengelo 1940 - 1945

"Ze" kwamen toch en de stad juichte!

Sommige Hengeloërs werden moedeloos 't Wachten duurde ook zo lang!

Minutenlang huilt de sirene van de luchtbescherming.
Het is het sein: "veilig", heel lang aangehouden.
In de verte cirkelen Engelse vliegtuigen, Ze duiken, en er volgt een roffel van mitrailleurvuur. Zeker een Duitse auto, die onder schot genomen wordt. De mensen op de straat kijken elkaar aan.
Wat heeft dit eigenaardige sein te betekenen? Is er luchtgevaar? Is het veilig?
Engele ingewijden weten het: "ze goat vôt"!
"Ze"? Wie zouden dat anders kunnen zijn dan de Duitsers van alle bureaux én "Dienststellen", die hier maandenlang hebben geregeerd? Inderdaad ze gáán! Aan de Oelerweg, op het Tichelwerk en waar ze nog meer woningen mogen hebben gevorderd voor hun kantoren, heerst de grootste opwinding. Er is bevel gekomen om onmiddellijk te vertrekken. Er dreigt gevaar. De geallieerden zijn over de Rijn - wat zijn ze, officieel, tot slecht op de hoogte, deze Duitsers! - en er kon ook hier wel eens wat gebeuren. Dus: vertrekken!
In alle haast worden koffers gepakt en dan rijden auto's overbelast met mensen en pakken in alle haast weg. Op de motorkap zit de uitkijk. De angst voor den Tommie uit de lucht is groot.
De bejaarde Duitse militairen, die plotseling voor de taak geplaatst worden om de geallieerde tanks tegen te houden, betrekken de wacht aan de bruggen... Als een lopend vuurtje verspreidt zich het nieuws door de stad, en onmiddellijk ook doen allerlei geruchten de ronde. Lochem heet al bevrijd te zijn, de geallieerden moeten gesignaleerd zijn op de weg van Diepenheim naar Goor... Sinds Dolle Dinsdag blijken de mensen nog weinig geleerd te hebben... Zaterdagavond worden we nog niet veel wijzer.
Maar zondagmorgen horen we "ze" aan de zuidkant van het kanaal. Zouden ze er over komen? In Twekkelo wordt gevochten, Beckum is zonder meer bevrijd. Zou Hengelo nu aan de beurt zijn?

Outlet
In de loop van de dag vlogen hevige explosies. Niemand verkeert in onzekerheid over wat dat kan zijn geweest: de bruggen over het kanaal. Ze komen dus nog niet. Sommigen verliezen hun optimisme. Ze worden weer strategen, zoals ze héél de oorlog de krijgskansen hebben ontleed en "precies" hebben aangegeven wat er dan en dan zou gaan gebeuren. Nu vertellen ze - en ze weten het haarfijn uit te leggen -, dat Hengelo voorlopig nog niet bevrijd zal worden. De geallieerden trekken aan weerszijden van de grens naar het noorden, zij mijden Nederland, met uitzondering van een smalle vrije strook, en... (hun beeldspraak is origineel!) ons land zal den bevrijders als een rijpe appel in de schoot vallen.
't Is een vrij somber vooruitzicht voor hen die het geloven willen.
Maar we willen het niet geloven! 't Is toch te dwaas! De Tommies komen ...!
Liniebrekers hebben ons verteld, dat het elk moment kan gebeuren. Ja zeker: liniebrekers.
Want de Duitsers hebben er geen bezwaar tegen dat iemand probeert om van de bezette in de vrije zone te komen. En de geallieerden verzetten zich niet, wanneer iemand na een paar sigaretten zegt, toch maar weer naar huis te willen.
Over de brokstukken van de Oelerbrug klautert men naar de overzijde, men staart naar de Engelse tanks, men rookt sigaretten ("'nen echt'n Pleejer, jong!") en proeft chocolade en men neemt van een vriendelijke boer een paar liter melk mee in een bus, die in de dagen tot de oorlogsuitrusting van elkeen behoorde. Thuis begrijpen we er niets van. In 1939-'40 spraken de Fransen van "deze rare oorlog"
Met Pasen 1945 zegen we het hun na. Maar het blijft niet zo gaan.
Op Paasmiddag en ook op Dinsdag daarna laten de Duitsers nog eenmaal zien hoe hun manier van oorlogvoeren is. Zonder dat er bekendheid aan is gegeven blijkt het plotseling verboden te zijn op straat te vertoeven. Tenminste: op ieder die op straat is wordt geschoten. En er vallen slachtoffers. Sommigen wordt het gebrek aan slaap gedurende zoveel dagen te machtig. Ze krijgen last van moedeloosheid.
Ze komen vast niet meer. Ze laten ons heir met de gebakken peren zitten.

Als dat zo zou zijn, als indertijd de onmiddellijke bevrijding van Hengelo niet in de bedoeling zou liggen van de geallieerden, zou het er minder fraai uitzien. Want: al een paar dagen zitten vooraanstaande N.S.B.-ers veilig opgesloten op het politiebureau: de waarnemende burgemeester, de commissaris van politie en enkele anderen. De B.S. Heeft er kwartier opgeslagen. En dat, terwijl er nu en dan nog "visite" komt van Duitse militairen en zelfs van de S.S. ...

Het wordt Dinsdagmiddag. 't Is akelig doods op straat. Lang kan het niet meer duren. Het hoeft ook niet!

De eerste tanks trekken Hengelo binnen: een onafzienbare rij.



 

Ze zijn er!

Want van twee kanten komen de bevrijders naar de stad toe: Canadezen en Engelsen, uit Oldenzaal en uit Enschede. In de buitenwijken wordt wat geschoten, er sneuvelt een enkel dak en zelfs gaat een enkel pand in vlammen op.
Maar langzaam dringen de geallieerden op. Hun tanks dreunen door de straten, en de bestuurders moeten hun uiterste best doen om te voorkomen, dat al te geestdriftige burgers eronder raken.
De Duitsers vluchten. Te voet, op inderhaast gestolen fietsen, een enkele gelukkige op een motor of in een auto. Ze vluchten in de richting Delden. In de buitenwijken, bij de haven en in Woolde wordt nog wat geschoten. Maar tegen de avond is de stad vrij.

Dol van vreugde!

Nóóit zal hij, die deze bevrijdingsdag heeft beleefd, vergeten hoe de spanning van vijf jaar, maar vooral ook van de laatste dagen, zich oploste in een jubel van vreugde, van onbegrensde blijdheid. Eindelijk waren we verlost van de Duitsers, van de nationaal-socialiten, van hen, die ons hadden willen knechten!
Eindelijk konden we weer zeggen en zingen wat we wilden, hoefden we niet te fluisteren, hoefden we in het openbaar niet elk woord op een goudschaaltje te leggen, omdat, je kon nu eenmaal nooit weten...
We gingen de straat op. Mensen die elkaar amper kenden, stonden elkaar handen te drukken alsof het broers en zussen waren, die elkaar na jaren terug zagen. En wie kon zich onttrekken aan de machtige ontroering, toen we, voor het eerst na jaren weer in het openbaar ons volkslied, het Wilhelmus, het liedvan verzet, tegen de onderdrukking, konden zingen? Och, we schaamden ons niet voor onze tranen, toen onze gedachten uitgingen naar hen, die óók voor deze had hadden gestreden, maar die hem niet mochten beleven.



Uit: "De vrijheid herwonnen" een bijlage van Het vrije Volk van 30 maart 1946.

Terug naar de Hengelo 1940-1945

 

Outlet


Wanneer u informatie wilt toevoegen en of aan of opmerkingen heeft kunt u contact opnemen via: operatiemanna@gmail.com.