Op de Oosterbegraafplaats

Mei 2016
We gaan weer richting de bevrijdingsdag, maar bij dit verhaal, bij deze boom, wil ik even stilstaan om het volgende........ We zijn hier namelijk voor even op de Oosterbegraafplaats. Op aanwijzing van een vriend werd ik hierheen geloodst, om deze boom van dichtbij te bekijken. Rondom deze boom, notabene een treurbeuk, liggen 3 grafstenen. Wel vreemd, er zijn geen aanwijzingen dat deze hier lagen. Tijd om er onderzoek naar te doen. Na veel onderzoek naar de namen, die gegraveerd waren in deze stenen, hebben we het volgende gevonden.....

De namen op deze stenen onder deze boom zijn Johannes Jacobus Francoijs [leraar], Wiecher Mink [aannemer] en Pieter Zandbergen [incasseerder]. Zij waren tijdens de oorlog lid van de verzetsgroep LO, [Landelijke Onderduikersorganisatie] een groep die zich bezig hield met het 'lichtere werk', zoals het onderbrengen van onderduikers en de bijbehorende zaken.
Terwijl de bevrijders oprukten naar het oosten van Nederland, werd Enschede bevrijdt op 1 April 1945. Voor deze en andere verzetsmensen kwamen de bevrijders een dag te laat........



De verrader was Huschka. Hij was eens ober geweest en kende het stadsleven binnen Enschede. Hij kwam vaak met vrienden bij Monopole aan de Markt. Tijdens een razzia werd de eigenaar van het cafe, Kolthof, opgepakt en naar Duitsland getransporteerd. De dochter van Kolthof vroeg aan Huschka of hij iets voor haar vader kon doen. Huschka deed wat ie kon, en hij haalde Kolthof persoonlijk terug naar huis. Kolthof was zeer onder indruk van zijn 'kunsten', en stelde hem voor aan een lid van het LO verzet. Dat was het startsein voor Huschka om binnen te dringen in het verzet. Wat niemand verder wist, Huschka was een van de vertrouwenspersonen van dr. Helmut Meyer een Duitse inlichtingenofficier die zich in 1944 vestigde rond Hengelo.

Met de komst van Meyer en Huschka als 'informant' kwam het LO van Enschede in het nauw. De oorlog liep op het eind, op 31 maart 1945 wist Meyer dat de bevrijders dichterbij kwamen, maar vond het een plicht om snel de illegale verzetsbeweging te liquideren. Huschka moest er zorg voor dragen dat die personen allen tesamen kwamen bij het huis van een andere verzetsstrijder Ter Borg aan de Sumatrastraat. Het gelukte hem deze personen van het LO onder valse voorwendselen bij elkaar te krijgen, waarna de SD [sicherheids dienst] het huis overviel en bijna alle personen binnenshuis te liquideren. De moeder van Ter Borg kroop ternauwernood onder een tafel, en overleefde als enige deze wraak slachtpartij van SD. Ze hebben het huis nog geprobeerd in brand te steken, en zijn er vandoor gegaan. Een oplettende buur ging na het verdwijnen van de SD uit de straat, snel poolshoogte nemen, zag de ellende en bluste de brand. Onder de doden bevonden zich de volgende personen, Gerrit ter Borg, zijn vrouw Jonetta, zijn vader Gerard ter Borg, Gerard Rutgers, Antonie van Essen, Johannes J. Françoys, Wieger Mink en Piet Zandbergen.....RIP



Voor deze personen uit het verzet een bittere einde, een dag later werd Enschede bevrijdt......
Met dit oorlogsdrama zijn we weer aangekomen bij de treurbeuk op de Oosterbegraafplaats, daar waarvan de 3 laatstgenoemde slachtoffers de graf/gedenkstenen rond deze treurige beuk in de schaduw liggen. Deze personen zijn in een latere fase herbegraven op een ereveld te Loenen. Het zou de Ooster Begraafplaats eren om deze personen meer in het licht te gaan zetten, zij hebben goede zaken verricht in en rond het verzet tijdens de oorlog, en daar zou een beetje info rond deze boom een gewenste aanvulling kunnen zijn. We gaan deze plek verlaten, in het zonlicht verzamelen zich donkere wolken boven deze boom, alsof het zo moest zijn..........bedankt voor je tijd


Over Huschka nog even dit, hij werd opgepakt, maar het lukte hem te ontsnappen uit de gevangenis van Scheveningen en vluchtte naar België, waar hij als Bob Korendijk als boerenknecht ging werken. In december 1946 werd hij nogmaals opgepakt. Het duurde tot oktober 1951, voordat de rechtbank in Zutphen hem tot een gevangenisstraf van achttien jaar had veroordeeld. Daarvan zat hij er maar een deel van uit, hij overleed in 1966...

Auteur: Ronny Jenneboer